च्याउ उत्पादनतर्फ महिलाको आकर्षण
घोराही, पहिले घरमै खानका लागि च्याउ खेती गर्दै आउनुभएकी धनमाया बुढाले अहिले व्यावसायीक रुपमा च्याउ खेती गर्न थाल्नु भएको छ । पर्याप्त आम्दानी गर्न सकिने भएपछि बुढा च्याउ खेतीतर्फ आकर्षित हुनु भएको हो ।
पछिल्लो समय जिल्लामा उत्पादन भएको च्याउ स्थानीय बजारमै बिक्री हुन थालेको छ । बुढाले आफ्नै लगानीमा घोराही उपमहानगरपालिका– १६ झिगौरामा ‘जलजला च्याउ प्रसोधन केन्द्र’समेत स्थापना गर्नुभएको छ । रु एक करोड सात लाखको लगानीमा स्थापना गरिएको सो केन्द्रमा च्याउको सुकुटी, अचार र धुलो बनाएर बजारमा बिक्री वितरण गर्ने गरिएको छ । “च्याउ व्यवसायबाट पर्याप्त आम्दानी गर्न सकिन्छ,” उहाँले भन्नुभयो ।
बजारमा च्याउको माग बढ्दै गएको छ । उत्पादन र बजारीकरण गर्न सके च्याउबाट मनग्य आम्दानी गर्न सकिन्छ । “च्याउको अचार र सुकुटी मागअनुसार पु¥याउन सकेका छैनौँ,” बुढाले भन्नुभयो । बुढाले आफ्नो व्यवसायलाई विस्तार गर्दै लैजानु भएको छ ।
घोराही– १४ का कमला देउजा एक दशकदेखि च्याउ उत्पादनमा लाग्नुभएको छ । बजार राम्रो देखेपछि उहाँ च्याउ खेतीतर्फ आकर्षित हुनु भएको हो । अहिले देउजाले आफ्नै च्याउ उत्पादन केन्द्र तथा महिला जागरण कृषि समूहमार्फत उत्पादन र बिक्री वितरण गरिरहनुभएको छ । “गत वर्ष चार सय किलो च्याउ बिक्री ग¥यौँ,” उहाँले भन्नुभयो, “च्याउको अचार र सुकुटीसमेत बेच्दै आएका छौँ ।” अचार र सुकुटी खरीद गर्न उपभोक्ता घरमै आउन थालेका छन् । उहाँले सामुहिक रुपमा रु सात लाखको लगानीमा सो व्यवसाय थाल्नु भएको हो ।
यहाँ उत्पादन भएको च्याउ दाङबाहेक रुकुम, रोल्पा, प्युठान र सल्यानमा समेत बिक्री गरिँदै आएको छ । घोराही उपमहानगरपालिका कृषि शाखाका प्रमुख भरतमणि पोखरेल जिल्लामा च्याउको उत्पादनमा वृद्धि हुँदै गएको बताउनुहुन्छ । “बीउ र मलमा व्यवसायीलाई अनुदानको व्यवस्था गरेका छौँ,” उहाँले भन्नुभयो । कार्यालयले यस वर्ष कृषकलाई च्याउको बीउ वितरण गरेको छ भने उत्पादन र प्रशोधन सम्बन्धि तालीम समेत प्रदान गरेको छ । जिल्लामा अधिकांश कृषकले दुधे च्याउ, गोब्रे र सिताकी च्याउ उत्पादन गर्र्ने गरेका छन् । जिल्लामा हाल ४० मेट्रिक टन च्याउ उत्पादन भइरहेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले जनाएको छ । घोराही उपमहानगरपालिकामा मात्रै पाँच कृषि समूहले च्याउ उत्पादन गर्दैआएका छन् । (रासस)