बंगुर पालन कसरी गर्ने ? रोगको रोकथाम र बजार व्यवस्थापन
नेपालमा बंगुर पालन कृषि व्यवसायका लागि एक राम्रो विकल्प हो। यो मासु उत्पादनको लागि लाभदायक व्यवसाय हो, तर उचित व्यवस्थापन, रोगको रोकथाम, र बजार व्यवस्थापन आवश्यक हुन्छ। यहाँ बंगुर पालनको सम्पूर्ण प्रक्रिया र बजार अवस्थाबारे चर्चा गरिएको छ।
१. बंगुर पालन कसरी गर्ने?
क. सही प्रजाति चयन
•मासु उत्पादनका लागि:
•यॉर्कसायर, ड्युरोक, लार्ज वाइट।
•प्रजननका लागि:
•स्वदेशी जातको बंगुर र उच्च उत्पादक विदेशी प्रजाति मिश्रण।
ख. खोर निर्माण
•स्थान चयन:
•राम्रो हावापानी र पानीको स्रोत भएको स्थान।
•डिजाइन:
•प्रजाति र संख्या अनुसार खोर तयार गर्नु (प्रत्येक बंगुरलाई ८-१० वर्ग फिट ठाउँ आवश्यक हुन्छ)।
•फोहोर पानीको निकास र मल सङ्कलनको व्यवस्था।
•चिस्यान र तापक्रम:
•खोरलाई सुक्खा, सफा, र १८-२२ डिग्री सेल्सियस तापक्रममा राख्ने।
ग. आहार व्यवस्थापन
•मुख्य आहार:
•धानको भुस, मकैको पीठो, चपिने प्रकारका घाँस।
•थप पोषण:
•प्रोटिनयुक्त दाना, खनिज मिश्रण, र विटामिन।
•पानीको व्यवस्था:
•निरन्तर सफा पानीको आपूर्ति।
घ. प्रजनन र पालनपोषण
•प्रजनन:
•भाले र पोथीको अनुपात १:१५।
•पोथी बंगुरले वर्षमा २-३ पटक बच्चा जन्माउन सक्छ।
•पालनपोषण:
•बच्चा बंगुरलाई जन्मपछि ८ हप्तासम्म राम्रो हेरचाह र पोषण दिनु।
•समयमै खोप लगाउने।
२. रोग र उपचार
मुख्य रोगहरू
1.खुजली (Mange):
•कारण: बाहिरी परजीवी।
•उपचार: कीटनाशक औषधि प्रयोग।
2.हग कलेरा (Hog Cholera):
•कारण: भाइरस।
•रोकथाम: नियमित टीकाकरण।
3.ग्यास्ट्रोइन्टेस्टाइनल रोग:
•कारण: खराब आहार र पानी।
•उपचार: एंटीबायोटिक र सफा वातावरण।
4.फुट एन्ड माउथ डिजिज (FMD):
•कारण: भाइरस।
•रोकथाम: समयमै खोप।
5.पेटका कीरा:
•कारण: अस्वस्थ आहार।
•उपचार: डिवर्मिङ औषधि।
रोगको रोकथाम
•नियमित टीकाकरण (जस्तै: हग कलेरा, FMD)।
•खोर सफा राख्ने र नियमित डिवर्मिङ।
•संक्रमण भएका बंगुरलाई अलग्गै राख्ने।
•पशु चिकित्सकसँग समय-समयमा परामर्श।
३. बजार कस्तो छ?
नेपालमा बंगुरको मासुको माग
•बंगुरको मासु (पोर्क) नेपालमा राम्रो मागमा छ।
•शहर क्षेत्र (काठमाडौँ, पोखरा, चितवन) मा पोर्क र यसको परिकारहरूको लोकप्रियता बढ्दैछ।
•ग्रामीण क्षेत्रमा पनि यसको उपयोग बढिरहेको छ।
बजार व्यवस्थापन
1.प्रत्यक्ष बिक्री:
•स्थानीय बजारमा मासु र प्रजननका लागि बंगुर बेच्ने।
2.होटेल र रेस्टुरेन्ट:
•पोर्कको परिकार बनाउने होटलहरूसँग सम्झौता गर्ने।
3.बंगुरका उत्पादन:
•ससेज, बेकन, र फ्याट बेच्ने।
4.पशु प्रजनन व्यवसाय:
•राम्रो प्रजातिका बंगुर बेचेर आय आर्जन गर्ने।
मूल्य
•बंगुरको मासुको मूल्य प्रायः ४५०-६५० रुपैयाँ प्रतिकिलो हुन्छ (क्षेत्रअनुसार फरक)।
•बंगुर प्रजाति र तौलअनुसार प्रतिगोटा मूल्य निर्धारण।
४. सफलताको लागि टिप्स
1.राम्रो प्रजाति छनोट र टीकाकरणको ध्यान।
2.उचित पोषण र सफा वातावरण।
3.रोग रोकथामका लागि समयमै कदम चाल्ने।
4.बजार र ग्राहकको मागअनुसार उत्पादन गर्ने।
5.सरकारी सहयोग, अनुदान, र तालिम कार्यक्रमबारे जानकारी राख्ने।
नेपालमा बंगुर पालन राम्रो आम्दानीको स्रोत हो। सही व्यवस्थापन, रोग नियन्त्रण, र बजार रणनीतिबाट यो व्यवसायलाई दिगो र फाइदाजनक बनाउन सकिन्छ। सरकारी अनुदान र पशु तालिमको फाइदा उठाउनु पनि महत्वपूर्ण हुन्छ।