आत्मनिर्भर जीवनशैलीको प्रतीक जातो
“जातो” परम्परागत नेपाली घरमा प्रयोग हुने एउटा घरेलु उपकरण हो, जुन विशेष गरी अन्न पिस्न प्रयोग गरिन्छ। जातो दुई वटा गोल ढुंगा मिलाएर बनाइन्छ—माथिल्लो र तल्लो भाग। माथिल्लो ढुंगामा एउटा प्वाल हुन्छ जसबाट अन्न हालिन्छ, अनि त्यो घुमाउने क्रममा अन्न पिसिन्छ।
जातोको प्रयोग कसरी गरिन्छ:
अन्न राख्ने: माथिल्लो भागको बीचमा भएको प्वालमा दाल,गहुँ, मकै, कोदो, जौ आदि अन्न हालिन्छ।
घुमाउने: माथिल्लो ढुंगामा छेउतिर घुमाउने लठ्ठी हुन्छ, जसलाई हातले समाएर गोलो ढंगले घुमाइन्छ।
पिस्ने प्रक्रिया: जब जातो घुमाइन्छ, माथिल्लो ढुंगा तल्लो ढुंगामाथि घुम्छ र अन्न बिस्तारै पिसिन्छ।
पिठो झिक्ने: पिसिएको अन्न जातोको छेउबाट बाहिर निस्कन्छ, जसलाई संकलन गरिन्छ।
जातोको सांस्कृतिक महत्व पनि छ। नेपाली समाजमा जातो केवल पिस्ने उपकरण मात्र नभएर, परम्परा, श्रम, र आत्मनिर्भर जीवनशैलीको प्रतीक पनि हो।