ढुंगामा पाक्दै गरेको बंगुरको परिकार: एक स्वादिलो परम्परा

ढुंगामा बंगुरको मासु पकाउनु एक पुरानो, मौलिक र स्वादिलो तरिका हो। यो विधि विशेषगरी प्राकृतिक वातावरणमा वा परम्परागत शैलीमा खाना पकाउन रुचाउने समुदायहरूमा प्रचलित छ। यसरी पकाइएको मासुको स्वाद र बास्ना अद्वितीय हुन्छ, जुन सामान्य भाँडामा पकाउँदा पाउन गाह्रो हुन्छ।

यसको विशेषता र प्रक्रिया:

१. ढुंगाको छनोट:
* सामान्यतया नदी किनारका चिल्ला, ठूला र बाक्ला ढुंगाहरू प्रयोग गरिन्छ।
* ढुंगा सफा, नफुट्ने र अत्याधिक ताप सहन सक्ने हुनुपर्छ। केही विशेष प्रकारका ढुंगाहरूले खानामा फरक स्वाद पनि दिन सक्छन्।

२. मासुको तयारी:
* बंगुरको मासुलाई टुक्रा पारेर वा आवश्यकताअनुसार ठूलै पिसमा राखिन्छ।
* मासुलाई नुन, बेसार, अदुवा, लसुन, खुर्सानी, टिमुर, जिरा, धनियाँ जस्ता स्थानीय मसलाहरू लगाएर राम्ररी मोल्नुपर्छ (म्यारिनेट गर्नुपर्छ)। यसले मासुलाई स्वादिलो बनाउँछ र पकाउँदा मसला भित्रसम्म पस्छ।

३. आगो र ढुंगा तताउने:
* दाउरा बालेर आगोको बीचमा वा माथिपट्टि छानिएका ढुंगाहरूलाई राखेर तताइन्छ।
* ढुंगाहरू राम्ररी तातेपछि (रातो वा खरानीजस्तो देखिन थालेपछि) तयार मानिन्छ।

४. पकाउने विधि:
* प्रत्यक्ष ढुंगामा सेक्ने: तातो ढुंगालाई आगोबाट निकालेर वा आगोको छेउमा राखेर त्यसमाथि म्यारिनेट गरिएको बंगुरको मासुका टुक्राहरू राखेर पकाइन्छ। यसरी पकाउँदा मासु बाहिरबाट खैरो र कुरुमकुरुम (crispy) हुन्छ भने भित्रपट्टि नरम र रसिलो रहन्छ। मासुबाट निस्केको चिल्लो ढुंगामा पर्दा आउने धुवाँले एक विशेष स्वाद (smoky flavor) दिन्छ।
* ढुंगाको ओभन (Stone Oven) वा खाल्डो विधि: ठूला मासुका टुक्रा वा सिंगै सानो बंगुर पकाउन यो विधि प्रयोग हुन सक्छ। यसमा तातो ढुंगाहरूलाई खाल्डोमा वा ढुंगाले घेरिएको संरचनाभित्र राखिन्छ। मासुलाई केराको पात, सालको पात वा अन्य ठूला पातहरूमा बेरेर ती तातो ढुंगाहरूको बीचमा वा माथि राखेर माटो वा अन्य ढुंगाले छोपेर पकाइन्छ। यो एक प्रकारको ढिलो पकाउने (slow cooking) विधि हो, जसले मासुलाई अत्यन्तै नरम र स्वादिलो बनाउँछ।

५. स्वाद 
* ढुंगामा पकाएको बंगुरको मासुमा धुवाँको मीठो बास्ना (smoky aroma) र एक प्रकारको माटोको सुगन्ध (earthy flavor) मिसिएको हुन्छ।
* यो परिकार प्रायः समूहमा बसेर, आगोको वरिपरि रमाइलो गर्दै खाइन्छ।
* यसलाई चिउरा, भात, अचार वा स्थानीय पेय पदार्थ (जस्तै कोदोको तीनपाने) सँग खान सकिन्छ।

सांस्कृतिक महत्व:
यो विधि केवल खाना पकाउने तरिका मात्र नभई कतिपय समुदायमा सामाजिक जमघट, चाडपर्व वा विशेष अवसरहरूको अभिन्न अंग पनि हो। यसले प्रकृतिसँगको सामिप्यता र परम्परागत ज्ञानलाई दर्शाउँछ।

आजकाल, केही रेस्टुरेन्ट वा रिसोर्टहरूले पनि “स्टोन ग्रिल्ड पोर्क” वा यस्तै नाममा यो परिकारलाई विशेष आकर्षणको रूपमा प्रस्तुत गर्ने गरेका छन्, जसले गर्दा यो मौलिक विधिले आधुनिक समयमा पनि निरन्तरता पाइरहेको छ। ढुंगामा पाक्दै गरेको बंगुरको दृश्य आफैंमा मनमोहक हुन्छ र यसको स्वाद अविस्मरणीय।