निगुरो किन खाने ? कस्तो निगुरो खान योग्य हुन्छ?
निगुरो किन खाने ? कस्तो निगुरो खान योग्य हुन्छ?
१. पोषक तत्वले भरिपूर्ण:
* भिटामिन: यसमा भिटामिन ए (आँखाको स्वास्थ्यका लागि), भिटामिन सी (रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन), र भिटामिन के (हड्डी स्वास्थ्य र रगत जम्न मद्दत गर्न) पाइन्छ।
* खनिज पदार्थ: आइरन (रक्तअल्पता हुन नदिन), पोटासियम (रक्तचाप नियन्त्रण गर्न), म्याग्नेसियम र क्याल्सियम (हड्डी बलियो बनाउन) जस्ता खनिज तत्वहरु पाइन्छन्।
* फाइबर: प्रशस्त मात्रामा फाइबर हुने भएकाले पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ राख्छ, कब्जियत हुन दिँदैन र पेट भरिएको महसुस गराउँछ।
* एन्टिअक्सिडेन्ट: यसमा विभिन्न प्रकारका एन्टिअक्सिडेन्टहरु पाइन्छन् जसले शरीरका कोषहरुलाई क्षति हुनबाट बचाउँछ र विभिन्न रोग लाग्नबाट जोगाउँछ।
२. कम क्यालोरी: निगुरोमा क्यालोरीको मात्रा कम हुने भएकाले तौल नियन्त्रण गर्न चाहनेहरुका लागि यो उत्तम विकल्प हो।
३. रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ: भिटामिन सी र अन्य एन्टिअक्सिडेन्टको उपस्थितिले शरीरको रोगसँग लड्ने क्षमता बढाउँछ।
४. रक्तअल्पतामा उपयोगी: आइरनको राम्रो स्रोत भएकाले रगतमा हेमोग्लोबिनको मात्रा बढाउन मद्दत गर्छ।
५. हड्डी स्वास्थ्य: क्याल्सियम र भिटामिन के ले हड्डीलाई बलियो बनाउन मद्दत गर्छ।
कस्तो निगुरो खान योग्य हुन्छ?
साधारणतया, नेपालमा काली निगुरो (Diplazium esculentum) सबैभन्दा बढी खाइने र सुरक्षित मानिने प्रजाति हो। यो हल्का हरियो देखि गाढा हरियो रङको हुन्छ।
टुप्पो: खान योग्य निगुरोको टुप्पो बटारिएको (fiddlehead) हुन्छ, जुन भायोलिनको टुप्पो जस्तै देखिन्छ। यो नरम र कलिलो हुनुपर्छ।
डाँठ: डाँठ चिल्लो र हरियो हुनुपर्छ। केही निगुरोमा हल्का खैरो पातला भुवाजस्ता कत्ला हुन सक्छन्, जुन सजिलै हटाउन सकिन्छ।
रङ: ताजा र चम्किलो हरियो रङको हुनुपर्छ। पहेंलिएको वा ओइलाएको निगुरो खानु हुँदैन।
नरमपन: भाँच्दा सजिलै भाँचिने र कलिलो हुनुपर्छ।
कसरी चिन्ने? (खान योग्य र अयोग्य छुट्याउने)
निगुरो चिन्ने सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा भनेको अनुभवी व्यक्तिसँग सिक्नु हो। केही प्रजातिका उन्यू विषालु पनि हुन सक्छन्।
१. काली निगुरो
* टुप्पो: राम्ररी बटारिएको, कसिलो र चिल्लो हुन्छ।
* डाँठ: चिल्लो, हरियो र डाँठको बीचमा हल्का खोपिल्टो परेको हुन्छ।
* कत्ला: एकदमै पातला, खैरा, कागजजस्ता कत्ला हुन सक्छन् जुन सजिलै झर्छन् वा पानीले पखाल्दा जान्छन्।
* स्वाद: पकाउँदा हल्का तितोपनसहित मिठो हुन्छ।
* बाक्लो भुवा भएको: यदि निगुरोको डाँठ वा टुप्पोमा बाक्लो, ऊनजस्तो खैरो वा सेतो भुवा छ भने त्यो खान योग्य नहुन सक्छ ।
* अति तितो वा फरक गन्ध आउने: यस्तो निगुरो खानु हुँदैन।
निश्चित नभई नखानुहोस्: यदि तपाईंलाई कुन निगुरो खान योग्य हो भन्नेमा शंका छ भने, त्यसलाई कदापि नखानुहोस्।
स्थानीय ज्ञान: स्थानीय मानिसहरू, विशेषगरी नियमित निगुरो टिप्ने र खाने अनुभवी व्यक्तिहरूबाट सिक्नुहोस्। उनीहरूले कुन ठाउँमा कस्तो निगुरो पाइन्छ र कुन खान हुन्छ भन्ने राम्रोसँग चिनेका हुन्छन्।
राम्ररी पकाउनुहोस्: निगुरोलाई काँचो खानु हुँदैन। यसलाई सधैँ राम्ररी पकाएर (उमालेर, तारेर वा तरकारी बनाएर) मात्र खानुपर्छ। पकाउँदा यसमा हुन सक्ने केही हानिकारक तत्वहरु नष्ट हुन्छन्।