नेपालमा रामबुटान खेतीको सम्भावना

नेपालमा रामबुटान (Rambutan) खेतीको सम्भावना केही हदसम्म सकारात्मक देखिन्छ, विशेषतः तराई र मध्यम पहाडी क्षेत्रका तातो तथा आद्र (न्यानो र भिजेको) जलवायू भएका स्थानहरूमा। रामबुटान उष्ण कटिबंधीय (tropical) फल हो, जुन मुख्यतः दक्षिण–पूर्वी एसियामा उत्पादन गरिन्छ—जस्तै मलेसिया, थाइल्याण्ड, इन्डोनेसिया आदि।

१. जलवायु उपयुक्तता:
• रामबुटानलाई २२–३० डिग्री सेल्सियस तापक्रम मन पर्छ।
• पर्याप्त वर्षा (१,५००–२,५०० मिमी वार्षिक) वा सिँचाइ सुविधा आवश्यक हुन्छ।
• चिसो सहन सक्दैन—यसले हिमाली वा उच्च पहाडी क्षेत्रमा राम्रो फल दिन सक्दैन।
• तराई, चुरे र भित्री मधेशका कतिपय ठाउँहरू यसको लागि उपयुक्त छन्, जस्तै: चितवन, नवलपरासी, धनुषा, झापा, कैलाली आदि।

२. माटोको प्रकार:
• राम्रो गोडमेल भएको, जलनिकास राम्रो भएको, अलिक अम्लीय (pH ५.५–६.५) माटो उपयुक्त हुन्छ।

३. बजार सम्भावना:
• आयातित रामबुटान अहिले पनि नेपाली बजारमा उच्च मूल्यमा बिक्ने गरेको छ।
• आन्तरिक बजारमा माग बढ्दो छ, विशेषतः सहरी क्षेत्रमा।
• निकट भविष्यमा निर्यातको सम्भावना पनि रहन सक्छ, यदि व्यावसायिक उत्पादन गर्न सकियो भने।

४. प्रविधि र व्यवस्थापन:
• थोरै किसानहरूले परीक्षण खेती सुरु गरिसकेका छन्—विशेषतः चितवन र झापामा।
• बिरुवा उत्पादन, कलमी प्रविधि, मल, सिँचाइ, कीट व्यवस्थापन जस्ता पक्षहरूमा अझै प्रविधिक सघाउ आवश्यक छ।

यदि सही स्थान, उपयुक्त जात र आधुनिक प्रविधिको प्रयोग गरियो भने रामबुटान खेती नेपालमा सम्भव छ र लाभदायक समेत हुन सक्छ। यो नयाँ बाली भएकाले सुरुमा सानो स्तरबाट परीक्षण गर्नु उपयुक्त हुन्छ।