तीन अर्बको माछा कारोवार

सिमरा — बाराको सहरी तथा ग्रामीण भेकका बजारमा छडी माछाको माग अत्यधिक बढेको छ । बजारमा माग बढेसँगै यहाँका किसानले यसको उत्पादन समेत बढाउन थालेका छन् ।
छडी माछा सस्तो मूल्यमा ताजा पाउने भएकाले यसमा आमउपभोक्ताको आकर्षण बढ्दै गएको हो । छडी माछाको स्वाद समेत ठूला आकारका माछाको भन्दा फरक र स्वादिलो हुने भएकाले यसमा अधिकांश उपभोक्ताको आकर्षण बढ्न थालेको कलैया १६ का उपभोक्ता श्यामबाबु यादवले बताए ।

‘ठूलो माछा अली कम स्वादिलो हुन्छ,’ उनले भने, ‘छडी माछाको स्वाद एकदम राम्रो लाग्छ ।’ बजारमा माछा खरिद गर्न जाँदा मैले छडी माछा नै खोज्छु । बजारमा छडी माछा नपाएपछि मात्र ठूलो माछा खरिद गर्ने गरेको उनले बताए ।
‘छडी माछाको मूल्य समेत अलि सस्तो हुन्छ,’ उनले थपे, ‘ठूलो माछा अलि महँगोमा बिक्री हुन्छ ।’ एउटै माछा एक/डेढ किलो तौलको हुन्छ । तर एउटा छडी माछा २ सय ग्रामदेखि बढीमा साढे ३ सय ग्राम तौलसम्मको हुन्छ ।

एक किलो माछा खरिद गर्दा ठूलो माछा एउटै आउँछ तर छडी माछा अहिले ठूलो माछा प्रतिकिलो २ सय ५० देखि साढे ३ सयसम्ममा खरिद बिक्री भइरहेको कलैयाका व्यापारीले बताएका छन् । छडी माछाको माग बढेपछि यहाँका माछा उत्पादक किसान उत्पादन बढाउन सक्रिय बनेको मत्स्य व्यवसायी संघ बाराका अध्यक्ष जंगबहादुर साहले बताए ।

ठूलो आकार र बढी तौलको माच्छा उत्पादन गर्न धेरै समय लाग्छ । खर्च पनि धेरै लाग्छ । तर छडी माछा कम खर्च र थोरै समयमा उत्पादन हुने भएकाले यसको उत्पादन गर्न व्यावसायिक किसान उत्साहित भएको उनको बुझाइ छ ।

‘हामी पनि पहिला ठूलो माछा उत्पादनमा जोड दिन्थ्यौं,’ उनले भने, ‘तर अहिले ठूलो माछाभन्दा बढी छडी माछामै बढी फाइदा हुने गरेको छ ।’ बजारमा छडी माछाको माग बढेको उनले बताए । माछा उत्पादनबाट राम्रो आम्दानी हुन थालेपछि बारामा पछिलो समय माछापालन किसानको संख्या र पोखरीको जलाशय क्षेत्र समेत बढ्दै गएको छ ।

बाराको सिम्रौनगढ, मधुवन, बोधवन, कलैया, पिपरपाती पचरौता लगायतका स्थानमा उत्पादित माछा पोखरीकै डिलबाट व्यापारीहरू खरिद गरी लग्ने गरेको किसानले बताएका छन् । माछा पालनका लागि आवश्यक पूर्वाधारसँगै पानीको स्रोत सुहाउँदो माटो र न्यानो हावापानी तथा वर्षमा ३ पटकसम्म बिक्री गर्न सजिलो हुने भएकाले अन्य कृषि व्यवसायभन्दा माछा पालन व्यवसाय नै आम्दानीको मुख्य स्रोत बन्दै गएको सिम्रौनगढ नगरपालिकाका माछा किसान नेजामुद्दिन मियाँले बताए ।

‘मागअनुसार माछाको आपूर्ति गर्न धौधौ परेको छ,’ उनले भने, ‘माछा उत्पादनका लागि आवश्यक दानाको भाउ दिनप्रतिदिन बढ्न थालेको छ ।’ नेपालमा आवश्यकता र मागअनुसार दाना उपलब्ध हुन नसकेकाले भारतबाट थप महँगो मूल्य तिरी दाना खरिद गर्नु परेको हुनाले माछाको मूल्य बढाउनुपर्ने उनले जिकिर गरे ।

विशेष गरी बारामा सिलवर, विग्रेड, कमन, रोहु, नैनी, गरास, भाकुरा जातका माछाहरू उत्पादन हुँदै आएको स्थानीय व्यापारी मोहन कुशवाहाले बताए । सरकारले यस बारालाई माछाको पकेट क्षेत्रका रूपमा विकास गर्ने उद्देश्यले प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत सुपरजोन कार्यक्रम समेत लागू गरेको छ ।

जिल्लामा कुल उत्पादित माछा पोखरीको डिलैबाट २५ प्रतिशत भारत निर्यात हुन्छ । बाँकी माछा स्थानीय बजारसँगै देशको काठमाडौं, वीरगन्ज, जनकपुर, पोखरा, मकवानपुर, चितवन लगायत जिल्लाका सहरहरूमा निर्यात हुँदै आएको जिल्ला कृषि विज्ञको कार्यालय कलैयाले जनाएको छ ।

जिल्लामा कुल खेतीयोग्य जग्गामध्ये झन्डै एक हजार ७ सय ६५ हेक्टर क्षेत्रफलमा ४ हजार ३ सय ४० वटा पोखरी बनाएर किसानले माछा उत्पादन गरेका छन् । माछाको पकेट क्षेत्रअन्तर्गत सिम्रौनगढ र पचरौता नगरपालिकामा प्रतिहेक्टर ७ देखि ७.५ मेट्रिक टन माछा उत्पादन हुने गरेको छ ।

पकेट क्षेत्र बाहिर प्रतिहेक्टर क्षेत्रफलमा ६.२ मेट्रिक टन माछा उत्पादन हुने गरेको कार्यालयको तथ्यांकमा छ । बारामा वार्षिक ३ अर्ब रुपैयाँ बराबरको माछाको कारोवार हुने गरेको कार्यालयले जनाएको छ ।

सुकुटीको माग पनि बढी
छडी माछाको सुकुटीको पनि जिल्ला लगायत देशका प्रमुख सहरमा प्रशस्त माग रहेको माछा व्यापारीले बताएका छन् । छडी माछाको सुकुटी लामो समयसम्म टिकाउ हुने र यो स्वादिलो भएकाले यसको माग बढेको व्यापारीले बताए । छडी माछा सेकेर सुकुटी बनाउन जिल्लाको रौवाही र पिप्राढीमा ठूलो भट्टी समेत निर्माण गरिएको जिल्ला कृषि विज्ञको कार्यालयले जनाएको छ ।

कार्यालयका अनुसार भट्टीबाट प्रत्येक वर्ष डेढ करोड बराबरको एक सय ४५ मेट्रिक टन सुकुटी माछा उत्पादन हुने गर्छ । सुकुटी माछा विशेष गरी काठमाडौं, पोखरा लगायतका सहरहरूमा बिक्री हुने गर्छ ।

www.kantipurdaily.com

Subscribe
Notify of
guest

0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments